2023-cü il Kimya üzrə Nobel Mükafatı Moungi Bawendi, Louis Brus və Aleksey Yekimov’a verilmişdir. Onlar kvant nöqtələrinin – ölçüləri onların xüsusiyyətlərini təyin edən nanoölçülü hissəciklərin – kəşfi və sintezi ilə mükafatlandırılıblar. Kvant nöqtələri müxtəlif ölçülərdə fərqli rənglərdə işıqlanır, bu da onların unikal optik xüsusiyyətlərinə səbəb olur və onları xüsusi olaraq elektronika, biotibb və işıq texnologiyalarında faydalı edir.
Bu texnologiyanın əsas tətbiq sahələrindən biri televiziya və LED lampalar üçün daha təbii işıqlandırma təmin etməkdir. Həmçinin, kvant nöqtələri şiş toxumalarının çıxarılması zamanı cərrahlara kömək edən görüntüləmə metodları üçün də istifadə olunur. Bu yeniliklər həm optik texnologiyada, həm də biotibbi tədqiqatlarda yeni imkanlar açır və gələcəkdə kiçik ölçülü sensorlar, daha incə günəş panelləri və kvant kommunikasiyası sahələrində geniş tətbiq tapacağı gözlənilir.
Louis Brus və Aleksey Yekimov ilk dəfə kvant effektlərinin nanoölçülü hissəciklərdə təzahürünü müşahidə etmişlər. Sonradan, 1993-cü ildə Moungi Bawendi kvant nöqtələrinin daha dəqiq kimyəvi istehsalını inkişaf etdirərək, kvant nöqtələrinin tədqiqat və sənaye tətbiqləri üçün geniş istifadə edilməsini təmin etdi. Bu kəşflər nanoteknologiya sahəsində əhəmiyyətli bir mərhələ sayılır və çoxsaylı tətbiq sahələrində innovasiyalara yol açır.
Daha ətraflı məlumat üçün Nobel Komitəsinin 2023-cü ilin Kimya üzrə Nobel mükafatı haqqında məlumatlarını oxuya bilərsiniz.
