Alfred Adler: Həyatı, Nəzəriyyəsi və Fikirləri
Həyatı:
- Alfred Adler 7 fevral 1870-ci ildə Avstriya, Vyana şəhərində anadan olub.
- Təhsilini Vyana Universitetində tibb sahəsində alıb və psixiatriyada ixtisaslaşıb.
- 1902-ci ildə Adler Freudun psixoanalitik mühitinə qoşulsa da, vaxtlarla öz psixoloji nəzəriyyəsini inkişaf etdirmişdir.
- 1912-ci ildə Adler Vyana Psixoanaliz Cəmiyyəti’ndən ayrılaraq “individual psixologiya” adlanan öz yanaşmasını yaratdı.
Nəzəriyyəsi və Fikirləri:
- Adlerin individual psixologiya nəzəriyyəsi, fərdin sosial kontekstini vurğular. Ona görə, bir şəxsin davranışları öz sosial rolunu anlamaq və qəbul etmək istəyindən irəli gəlir.
- “Aşağılık kompleksi” konsepti, Adlerin əsas fikirlərindən biridir. Adlerə görə, fərdlər çoxlu olaraq uşaqkıllarında təcrübə etdikləri aşağılıq hisslərini müqavimə etməyə çalışırlar və bu hiss, şəxsiyyətin inkişafında təsir edici olur.
- Adler, insanların həyatlarını bir məqsədə yönləndirməyə çalışdıqlarını və bu məqsədlərin çoxluqla “üstünlük” məqsədini axtardığını irəli sürdü. Fərd, ictimaiyyət içində dəyərli hiss etmək və başqalarına kömək etmək istəyindədir.
- “Sosial marağı” konsepti, Adlerin nəzəriyyəsində əhəmiyyətli bir unsurdur. Bu konsept, bir şəxsin başqa insanlara marağı, anlayışı və kömək etmə bacarığını ifadə edir.
Alfred Adler 1937-ci ildə vəfat etmişdir, lakin individual psixologiya onun vəfatından sonra da təsirli bir şəkildə davam etmişdir. Onun nəzəriyyəsi, bir fərdin psixoloji vəziyyətini anlamaqda sosial faktorların əhəmiyyətini vurğulayan əhəmiyyətli bir yanaşma kimi tanınır.
“Aşağılık kompleksi,” psixologiya sahəsində bir termin olub və bu ifadə Alfred Adlerin psixoloji nəzəriyyəsindən gəlir. Bu kompleks, bir şəxsi özünü qiymətsiz, yetərsiz və ya aşağıda hiss edən bir vəziyyəti təsvir edir.
Alfred Adlerə görə, aşağılık kompleksi geniş təbliğat dövründə genelliklə ortaya çıxır. Bir şəxs, çocuq yaşda müxtəlif səbəblərə görə digərləri ilə müqayisə edərək özünü aşağıda və ya qiymətsiz hiss edə bilər. Məsələn, fiziki bacarıqlarda, akademik nailiyyətlərdə və ya ictimai bacarıqlarda baş verən çətinliklər bu kompleksi tətikləyə bilər.
Aşağılık kompleksi, bir şəxsin şəxsi inkişafını təsir edə bilər. Adlerə görə, bu kompleksi yaşayan bir şəxs, bu hissləri aşmağa çalışaraq bir şeyə nail olmağa və ya başqaları ilə müqavimətlə dengeleməyə meyillidir. Bu vəziyyət, bir şəxsin həyatındakı motivasiyasını formalaşdıra bilər və onu müəyyən məqsədlərə yönləndirə bilər.
Adlerin nəzəriyyəsində aşağılık kompleksi yalnızca mənfi bir durumu ifadə etməz; eyni zamanda şəxsin özünü aşmağa və şəxsi məqsədlərə nail olmağa təkan vermək üçün bir güc kimi də qiymətləndirilə bilər. Bu kompleks, bir şəxsi özünü aşmağa və şəxsi məqsədlərə çatmaq üçün etdiyi səyləri şəkilləndirən bir dinamik kimi görülür.
