Ekvatorial Qvineya, Qərbi Afrikada yerləşən bir ölkədir və həmçinin Afrikada ən kiçik ölkələrdən biridir. Bu kiçik, lakin strateji cəhətdən əhəmiyyətli ölkə, həm kontinental sahəyə, həm də bir sıra adalara sahibdir. Ekvatorial Qvineya, zəngin təbii ehtiyatlara malikdir və tarixi baxımdan əhəmiyyətli bir mövqeyə malikdir.
Coğrafiya:
Ekvatorial Qvineya, iki əsas hissəyə ayrılır: Kontinental hissə və Adalar hissəsi. Kontinental hissə, Afrikanın qərb sahilində yerləşir və bu ərazi Kamerun və Qvineya ilə sərhədlidir. Adalar hissəsi isə, Atlantik Okeanında yerləşən Bioko Adası və Annobon Adası kimi adalardan ibarətdir. Ən böyük adası olan Bioko, ölkənin paytaxtı olan Malabo şəhərini də əhatə edir.
Ekvatorial Qvineya, ümumilikdə 28,000 kvadrat kilometrdən az bir əraziyə malikdir, bu onu Afrikanın ən kiçik ölkələrindən biri edir. Ölkənin ərazisi təbiət baxımından müxtəlifdir. Kontinental hissədə tropik meşələr, çaylar və bataqlıqlar yer alır. Bioko Adası isə vulkanik mənşəlidir və burada dağlar, meşələr və şəlalələr mövcuddur.
Tarix:
Ekvatorial Qvineya, uzun müddət Avropa koloniyalarının tərkibində olmuşdur. İlk olaraq, Portuqaliya tərəfindən kəşf edilən bu ərazi, 1778-ci ildən etibarən İspaniyanın müstəmləkəsi olmuşdur. 1968-ci ildə müstəqillik əldə edərək, Ekvatorial Qvineya, Afrika qitəsində müstəqillik qazanan sonuncu İspan koloniyası oldu.
Müstəqillik dövründə ölkə, iqtisadi və siyasi çətinliklər ilə üzləşmişdir. Teodoro Obiang Nguema Mbasogo, 1979-cu ildən bəri ölkənin prezidentidir və onun hakimiyyəti altında Ekvatorial Qvineya, ciddi siyasi repressiyalar və insan haqları pozuntuları ilə tanınır. Onun liderliyi dövründə, müxalifətçilərə qarşı ciddi təzyiqlər həyata keçirilmiş və ölkə beynəlxalq səviyyədə çox tənqid olunmuşdur.
Siyasi Struktur:
Ekvatorial Qvineya, prezidentlik respublikasıdır və prezident ölkənin başçısıdır. Prezident həm dövlət başçısı, həm də hökumət başçısıdır. Siyasi sistem çoxpartiyalı olsa da, praktiki olaraq, hakim partiya və prezidentin səlahiyyətləri çox genişdir. 1979-cu ildən etibarən Teodoro Obiang ölkəni idarə edir və bu müddət ərzində müxtəlif siyasi müxaliflər təqib olunmuş və ölkədəki siyasi azadlıqlar məhdudlaşdırılmışdır.
Siyasi müstəqillikdən sonra, ölkənin iqtisadi vəziyyəti ilə bağlı ciddi bərabərsizliklər yaranmışdır. Əksər sərvətlər, xüsusilə neft ehtiyatları, hökumətin əlində cəmlənmişdir. Bu, ölkənin çox sayda insanı üçün yoxsulluğa və bərabərsizliklərə səbəb olmuşdur.
İqtisadiyyat:
Ekvatorial Qvineya, əslində zəngin təbii ehtiyatlara sahibdir. Xüsusilə neft və qaz ölkə iqtisadiyyatının əsasını təşkil edir. Neft və qaz istehsalı, ölkənin ixracatının böyük hissəsini təşkil edir və bu sahə, ölkənin iqtisadiyyatını bir neçə onillik ərzində inkişaf etdirmişdir. Lakin, bu sərvətlərin böyük hissəsi, siyasi elitaya və prezidentin ailəsinə mənsubdur, bu da sosial bərabərsizliklərə səbəb olmuşdur.
Neftdən əldə edilən gəlirlər ölkənin inkişafı üçün istifadə edilə bilərdi, lakin çox sayda insan hələ də yoxsulluq içində yaşayır. Əlavə olaraq, ölkədə sənaye, kənd təsərrüfatı və digər sahələr inkişaf etməmişdir. Kənd təsərrüfatı, əsasən qəhvə, kakao, palma yağı və digər tropik məhsulların istehsalına yönəlmişdir.
Bununla yanaşı, Ekvatorial Qvineya, Afrikada yüksək inkişaf etmiş ölkələrdən biridir və yüksək neft ixracatı nəticəsində zənginlər üçün müxtəlif imkanlar təklif edir. Ancaq əhalinin böyük hissəsi hələ də təhsil, səhiyyə və infrastruktur kimi əsas sahələrdə böyük çətinliklərlə üzləşir.
Əhali və Mədəniyyət:
Ekvatorial Qvineya, çox etnik qrupların yaşadığı bir ölkədir. Ən böyük etnik qrup olan Fang xalqı, ölkə əhalisinin əksəriyyətini təşkil edir. Bununla yanaşı, ölkədə Bubi, Ndowe, Annobon və digər kiçik etnik qruplar da mövcuddur. Etnik müxtəliflik, ölkənin sosial strukturunda da əks olunur və mədəniyyətin müxtəlifliyini təşkil edir.
Ölkənin rəsmi dili ispan dilidir, bu da onu Afrikada İspan dilini rəsmi dil olaraq qəbul edən yeganə ölkə edir. Eyni zamanda, fransız dili də ikinci dərəcəli dil olaraq istifadə edilir. Bununla yanaşı, Fang və Bubi kimi yerli dillər də geniş şəkildə danışılır.
Ekvatorial Qvineya, zəngin mədəniyyətə və ənənələrə malikdir. Musiqi, rəqs və folklor ölkənin mədəni həyatında mühüm yer tutur. Ənənəvi musiqi və rəqslər, əhalinin gündəlik həyatında əhəmiyyətli rol oynayır. Ekvatorial Qvineya, həmçinin vizual sənətlər, teatr və kino sahəsində də özünü göstərir.
Təhsil və Sağlamlıq:
Ekvatorial Qvineyada təhsil pulsuz olsa da, təhsil sistemi hələ də bir sıra çətinliklərlə üzləşir. Xüsusilə kənd yerlərində təhsil resursları məhduddur. Həmçinin, məktəblərdə dərslərin keyfiyyəti bəzən aşağıdır və ölkə iqtisadiyyatının sosial sahələrə çox yatırım etməməsi, təhsil və səhiyyə sahələrində ciddi geriləmələrə yol açmışdır.
Səhiyyə sistemi də bəzi təkmilləşdirmələrə ehtiyac duyur. Ölkədə səhiyyə xidmətləri məhduddur və xüsusilə rural ərazilərdə təbii ki, xidmətlər daha çətin əldə edilir. Xəstəliklər və infeksiya təhlükələri bu sahədə böyük problemlərə yol açır.
Nəticə:
Ekvatorial Qvineya, çox sayda resursa sahib, lakin ciddi sosial və iqtisadi problemlərdən əziyyət çəkən bir ölkədir. Siyasi qeyri-sabitlik, bərabərsizliklər və təbii sərvətlərin qeyri-bərabər paylanması, ölkənin inkişafını məhdudlaşdırır. Lakin, zəngin təbii ehtiyatlar və xarici sərmayələr sayəsində gələcəkdə inkişaf potensialı olan bir ölkədir. Cəmiyyətin inkişafı üçün müvafiq struktur dəyişiklikləri və daha demokratik bir siyasi sistemə doğru irəliləyişlər lazım olacaqdır.
