Əlcazair — Şimali Afrikada yerləşən və qitənin ən böyük ölkəsi olan bir dövlətdir. Əlcazair (rəsmi adıyla Əlcazair Xalqı Demokratik Respublikası) Aralıq dənizinin cənubunda yerləşir və həmçinin Sahra səhrasının bir hissəsini əhatə edir. Bu ölkə zəngin tarixə, mədəniyyətə və təbiətə malikdir.
Coğrafiya və İqlim
Əlcazairin sahəsi təxminən 2.38 milyon kvadrat kilometrdir və bu, onu Afrikadakı ən böyük, dünyada isə yeddinci ən böyük ölkə edir. Əlcazairin ərazisi müxtəlif coğrafi bölgələrə bölünür:
- Sahra Səhrası: Əlcazairin cənub hissəsini əhatə edir və dünya üzərindəki ən böyük səhradır. Bu ərazidə çöl və quraq iqlim hökm sürür.
- Təpəlik və Dağlar: Şimalda, sahil bölgəsində, Atlas Dağları yerləşir. Bu dağlar ölkənin iqliminə təsir edir və kənd təsərrüfatı üçün əlverişli şərait yaradır.
- Sahil Bölgəsi: Aralıq dənizinin cənub sahilində yerləşən bu bölgə, yumşaq və mülayim bir iqlimə malikdir. Şəhərlər burada, xüsusilə Əlcazair şəhəri, inkişaf etmiş sənaye və turizm mərkəzləri ilə tanınır.
İqlim cəhətdən Əlcazairin şimalı mülayim Aralıq dənizi iqliminə, cənubu isə sərt və quraq Sahra iqliminə sahibdir. Bu regionda illik yağış miqdarı çox azdır və hava çox isti olur.
Tarix
Əlcazairin tarixi çox qədimdir və müxtəlif mədəniyyətlərin təsiri altında inkişaf etmişdir:
- Antik dövr: Əlcazair ərazisi əvvəlcə Feniqlilər və daha sonra Roma İmperiyası tərəfindən işğal edilmişdi. Roma dövrü zamanı bu ərazidə şəhərlər qurulmuş və kənd təsərrüfatı inkişaf etmişdir.
- Ərəb işğalı və İslam mədəniyyəti: 7-ci əsrdə Əlcazair, ərəb işğalı altına girdi və İslam dini burada yayıldı. Bu dövrdən sonra Əlcazair, Ərəblərin təsiri altına girdi və bu, ölkənin mədəniyyətinə, dilinə və sosial strukturlarına böyük təsir etdi.
- Türk hökmranlığı: 16-cı əsrdə Əlcazair Osmanlı İmperiyasının bir hissəsi oldu və bu dövr ərzində ölkə Osmanlı hökmdarlarının idarəsi altında qalırdı.
- Fransız koloniyası: 1830-cu ildə Fransızlar Əlcazairi işğal etdilər və bu, 132 il davam etdi. Fransızların işğalı dövründə çoxsaylı xalq üsyanları baş verdi. Əlcazair xalqı öz müstəqilliyi üçün böyük mübarizələr apardı. Bu mübarizələrin zirvəsi 1954-1962-ci illərdəki Əlcazair İnqilabı ilə əldə olundu.
- Müstəqillik: Əlcazair 1962-ci ildə Fransadan müstəqil oldu və bu dövrdən sonra Əlcazair Xalqı Demokratik Respublikası quruldu.
Siyasi Sistem
Əlcazairin siyasi sistemi Prezidentlik Respublikası şəklindədir. Əlcazairin prezidenti dövlətin başçısı və icraedici orqanların rəhbəridir. Parlament isə Milli Xalq Assambleyası və Şuranın Yuxarı Palatasından ibarətdir. Parlamentin üzvləri müəyyən müddətə seçilir və qanunlar, büdcə və digər məsələlər müzakirə olunur.
Əlcazairin siyasi həyatı çox vaxt mürəkkəb olub və bir neçə dəfə siyasi böhranlar yaşanmışdır. Xüsusilə 1990-cı illərdə İslamçı qruplar ilə dövlət arasında ciddi qarşıdurmalar yaşanmış və bu dövr ölkə üçün qanlı olmuşdur. Lakin son illərdə Əlcazair sabitlik və inkişaf istiqamətində müsbət addımlar atmağa çalışır.
İqtisadiyyat
Əlcazairin iqtisadiyyatı əsasən təbii sərvətlərə dayanır. Əlcazair, neft və qaz yataqları ilə zəngindir və bu sahələr ölkənin iqtisadiyyatında mühüm yer tutur. Əlcazair, neft və qaz ixracatı ilə dünya bazarında mühüm yer tutan ölkələrdən biridir.
Əlcazairin iqtisadiyyatında neft və qaz sənayesinin böyük payı olsa da, ölkə kənd təsərrüfatı, istehsal və xidmət sektorları üzrə də müəyyən inkişaflar göstərir. Kənd təsərrüfatı sahəsində buğda, arpa, üzüm, zeytun və meyvə istehsalı mühüm yer tutur.
Lakin Əlcazairin iqtisadiyyatı çoxsaylı çətinliklərlə qarşılaşır, xüsusilə neft qiymətlərinin enməsi və gənc əhalinin işsizlik problemi ciddi məsələlərdəndir. Son dövrlərdə ölkə iqtisadiyyatını şaxələndirmək və qeyri-neft sektoru üzrə inkişafı artırmaq üçün müxtəlif islahatlar həyata keçirir.
Mədəniyyət və Dil
Əlcazairin mədəniyyəti, çoxsaylı etnik və dini qrupların təsiri altında inkişaf edib. Əlcazairin əhalisi əsasən Ərəb və Berber xalqından ibarətdir. Ərəb dili rəsmi dil olsa da, Berber dili də çox geniş yayılıb və ölkənin mədəni həyatında mühüm yer tutur.
Əlcazairin mədəniyyəti, həmçinin İslam mədəniyyəti ilə sıx əlaqəlidir. Müsəlmanlıq burada çox güclüdür və din ölkənin həyatında əsas rol oynayır. Əlcazairin mədəniyyətində musiqi, rəqs və ədəbiyyat kimi sahələr də önəmlidir. Şaabi, Raï və Kabyle musiqisi kimi üslublar ölkənin musiqi sahəsində geniş yayılmışdır.
Əlcazairin mətbəxi də zəngindir. Əlcazair mətbəxi, Şimali Afrika və Fransız mətbəxlərinin birləşməsindən yaranmışdır. Kuskus, Couscous, Tajine və Baklava kimi yeməklər Əlcazair mətbəxinin ən məşhur yeməklərindən bəziləridir.
Turizm
Əlcazair, geniş sahilləri, qədim şəhərləri və unikal təbiəti ilə turizm üçün potensiala sahib bir ölkədir. Əlcazairin Dünyaca məşhur tarixi abidələri və arxeoloji sahələri var, məsələn, Tipasa və Timgad kimi Roma dövrünə aid qalalar və şəhərlər. Sahra Səhrası da turistlər üçün maraqlı bir yerdir, burada səhrada yürüşlər və ulduzlu səma altında gecələmə təcrübələri təklif edilir.
Sonuç
Əlcazair, zəngin tarixi, müxtəlif mədəniyyəti və təbii sərvətləri ilə Afrika qitəsinin mühüm ölkələrindən biridir. O, müstəqil bir dövlətdir və iqtisadiyyatını neft və qaz üzərində qurmuş olsa da, müxtəlif sahələrdə inkişaf və islahatlar həyata keçirir. Bu ölkə, həmçinin böyük tarixi və mədəni irsə sahibdir, və bu səbəbdən həm Afrikada, həm də dünya səviyyəsində əhəmiyyətli bir yer tutur.
