Xarici motivasiya, insanın xarici faktorlardan irəli gələn motivasiya ilə hərəkət etdiyi motivasiya növüdür. Bu amillərə mükafatlar, cəzalar, tanınma və xarici gözləntilər kimi xarici amillər daxildir. Xarici motivasiya adətən müəyyən davranışı yerinə yetirmək və ya məqsədə çatmaq üçün xarici stimullara ehtiyac duyulduğu hallarda baş verir. Xarici motivasiya və onun təsirləri ilə bağlı əsas məsələlər bunlardır:
- Mükafatlar və Cəzalar:
Mükafatlar və cəzalar xarici motivasiyanın əsasını təşkil edir. Mükafatlar insana müəyyən bir davranışı təkrarlamaq üçün xarici stimul verir. Cəzalar arzuolunmaz davranışın təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün istifadə olunur. - Tanınma və Qiymətləndirmənin Rolu:
Fərdlər öz nailiyyətlərinin tanınmasında və qiymətləndirilməsində xarici motivasiya mənbəyi tapa bilərlər. Təqdir olunan bir davranış insanın həmin davranışı təkrarlaması üçün səbəb ola bilər. - Rəqabət və Xarici Təzyiqlər:
Rəqabət fərdlər arasında xarici motivasiya mənbəyi ola bilər. Başqaları ilə rəqabət aparmaq və ya xarici təzyiqlər altında olmaq fərdləri daha çox səy göstərməyə təşviq edə bilər. - Xarici Motivasiyanın Məhdudiyyətləri:
Xarici motivasiya uzun müddətdə məhdudiyyətlərə malikdir, çünki o, fərdlərin mükafat və ya cəzasız hərəkət etmək istəyinə əsaslanmır. Mükafatlar ləğv edildikdə və ya cəzalar dayandırıldıqda motivasiya azala bilər. - Performans və Məqsədlərə nail olmaq:
Xarici motivasiya bir insanın müəyyən bir performans səviyyəsinə çatması və ya müəyyən bir məqsədə çatması üçün xarici amillərə əsaslana bilər. Bu, tez-tez performans yönümlü məqsədlər üçün, xüsusən də biznes mühitində istifadə olunur. - Sosial gözləntilər və normalar:
Xarici motivasiya həm də sosial gözləntilərə və normalara uyğun davranmaq istəyi ilə bağlıdır. Fərdlər ictimai qəbul və bəyənilmək üçün müəyyən davranış nümayiş etdirə bilər.
Xarici motivasiya fərdləri qısamüddətli məqsədlərə nail olmağa təşviq edə bilər, lakin uzunmüddətli öhdəlik və davamlılıq baxımından daxili motivasiya qədər təsirli olmaya bilər. Buna görə də, xarici və daxili motivasiyanın balanslaşdırılmış idarə edilməsi çox vaxt ən təsirli nəticələri verir.
