2024-cü il Nobel Fizika mükafatı, süni intellekt və maşın təlimində istifadə edilən süni neyron şəbəkələrinin inkişafı və təməlinin qoyulmasında mühüm işlərə görə Geoffrey Hinton və John Hopfieldə verildi. Hinton və Hopfieldin bu istiqamətdəki təkmilləşdirmələri, xüsusilə statistika və fizika prinsiplərini süni neyron şəbəkələrinə tətbiq etməklə təkmilləşdirilmiş modellərin yaranmasına kömək etdi. Bu, dilin emalı, üz tanıma və şəkil sinifləndirmə kimi mürəkkəb tapşırıqların öhdəsindən gəlməyi bacaran, həmçinin müasir generativ süni intellekt modellərinin təməlinə çevrilmişdir.
Hopfield, 1980-ci illərdə neyronların bənzəri olan sistemlərin yaradılmasını təmin edən Hopfield Şəbəkələrini inkişaf etdirərək, yaddaşın və öyrənmənin kompüter modellərində tətbiqinə imkan yaratdı. Hinton isə Boltzmann maşını adlanan, müxtəlif nümunələrdən öyrənərək yeni şəkillər və nümunələr yarada bilən generativ modellərin qurulmasında əhəmiyyətli rol oynadı. Hinton və Hopfieldin kəşfləri süni intellekt texnologiyalarının elmi-fiziki cəhətdən təməllənməsinə və genişlənməsinə imkan yaratdı, bu gün isə dərin təlim və AI modelləri kimi texnologiyalarda istifadə olunur.
Bu mükafat AI-nin gələcəkdə nəzarət olunması məsələlərinə dair müzakirələri də aktuallaşdırdı, çünki Hinton bu texnologiyanın nəzarətdən çıxma ehtimalına qarşı ehtiyatlı olunmasının vacibliyini vurğuladı. Onun fikrincə, süni intellektin nəzarət altına alınması üçün hökumətlərin bu sahəyə daha çox resurs ayırması gərəkdir.
Bu sahədə əldə olunan nailiyyətlər fizika və AI-nin qarşılıqlı əlaqəsini göstərir və təbiətin mexanizmlərini texnologiyada tətbiq etməklə yeni imkanlar açır.
