Nobel

2023-cü ilin Nobel İqtisadiyyat Mükafatı

2023-cü ilin Nobel İqtisadiyyat Mükafatı, iqtisadiyyat tarixi və əmək iqtisadiyyatı sahəsində önəmli tədqiqatlar aparmış olan Klodiya Goldinə təqdim olunub. O, qadınların iş qüvvəsinə cəlb edilməsi və cinslər arasında əmək bazarında fərq məsələlərinə dair dərin tədqiqatları ilə tanınır. Goldinin ən tanınmış əsəri “Karyera və Ailə: Qadınların Ədalətə Doğru Yüzillik Yolu” (2021) adlı kitabıdır. Kitabda, qadınların karyera və ailə həyatını tarixi kontekstdə…

Davamını oxu »

2023-cü il Fizika üzrə Nobel Mükafatı

2023-cü il Fizika üzrə Nobel Mükafatı attosekund elminə dair əldə edilmiş əhəmiyyətli irəliləyişlərə görə Pierre Agostini, Ferenc Krausz və Anne L’Huillier-ə təqdim olundu. Attosekund, bir saniyənin milyardda bir hissəsi olan vaxt ölçüsüdür və bu, atom və molekullardakı elektronların hərəkətini çox qısa zaman intervallarında izləməyə imkan verir. Bu sahə, fizikanın ən qısa zaman ölçülərində baş verən hadisələri araşdırmağa yönəlir. Anne L’Huillier…

Davamını oxu »

2023-cü il Kimya üzrə Nobel Mükafatı

2023-cü il Kimya üzrə Nobel Mükafatı Moungi Bawendi, Louis Brus və Aleksey Yekimov’a verilmişdir. Onlar kvant nöqtələrinin – ölçüləri onların xüsusiyyətlərini təyin edən nanoölçülü hissəciklərin – kəşfi və sintezi ilə mükafatlandırılıblar. Kvant nöqtələri müxtəlif ölçülərdə fərqli rənglərdə işıqlanır, bu da onların unikal optik xüsusiyyətlərinə səbəb olur və onları xüsusi olaraq elektronika, biotibb və işıq texnologiyalarında faydalı edir. Bu texnologiyanın əsas…

Davamını oxu »

2023-cü il Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel Mükafatı

2023-cü ilin Fiziologiya və ya Tibb üzrə Nobel Mükafatı Katalin Karikó və Drew Weissman-a təqdim edildi. Onların tədqiqatları, pandemiya dövründə istifadə edilən mRNA əsaslı peyvəndlərin inkişafında həlledici rol oynayaraq dünya səhiyyəsində inqilabi yeniliyə səbəb oldu. Bu mükafat, tibbdə molekulyar biologiya və immunologiya sahələrində əhəmiyyətli kəşflərin mükafatlandırılması üçün xüsusi bir mərhələ hesab olunur. Katalin Karikó və Drew Weissman-ın Tədqiqatları Katalin Karikó…

Davamını oxu »

2024-cü il üzrə Nobel İqtisadiyyat Mükafatı

2024-cü il üzrə Nobel İqtisadiyyat Mükafatı MIT professorları Daron Acemoğlu və Simon Johnson ilə Çikaqo Universiteti professoru James Robinson-a verildi. Onların tədqiqatları iqtisadi inkişafın əsas səbəblərindən biri kimi sosial və siyasi institutların rolunu analiz edərək, fərqli ölkələrdəki rifah fərqlərinin səbəblərini araşdırır. Bu alimlər göstərmişlər ki, sabit iqtisadi institutlar olmadan uzunmüddətli iqtisadi inkişaf və firavanlıq mümkün olmur, həmçinin bərabərsizlik və yoxsulluq…

Davamını oxu »

2024-cü il Nobel Fizika mükafatı

2024-cü il Nobel Fizika mükafatı, süni intellekt və maşın təlimində istifadə edilən süni neyron şəbəkələrinin inkişafı və təməlinin qoyulmasında mühüm işlərə görə Geoffrey Hinton və John Hopfieldə verildi. Hinton və Hopfieldin bu istiqamətdəki təkmilləşdirmələri, xüsusilə statistika və fizika prinsiplərini süni neyron şəbəkələrinə tətbiq etməklə təkmilləşdirilmiş modellərin yaranmasına kömək etdi. Bu, dilin emalı, üz tanıma və şəkil sinifləndirmə kimi mürəkkəb tapşırıqların…

Davamını oxu »

2024-cü ilin Kimya üzrə Nobel Mükafatı

2024-cü ilin Kimya üzrə Nobel Mükafatı David Baker, Demis Hassabis və John Jumper-ə verildi. Bu alimlər süni intellektlə protein strukturlarının tədqiqində önəmli irəliləyişlər etdilər. Demis Hassabis və John Jumper-in komandası tərəfindən hazırlanmış AlphaFold adlanan süni intellekt modeli, amin turşusu ardıcıllıqlarını analiz edərək, proteinlərin üçölçülü strukturlarını yüksək dəqiqliklə proqnozlaşdırır. AlphaFold, biokimya sahəsindəki bu çətinlikləri sürətli və dəqiq bir şəkildə həll edərək…

Davamını oxu »

2024-cü il Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel Mükafatı

2024-cü il Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel Mükafatı, mikroRNA sahəsindəki işləri ilə tibb dünyasında əhəmiyyətli bir yenilik yaradan ABŞ-dan Victor Ambros və Gary Ruvkuna verildi. Onların tədqiqatları, hüceyrələrin öz zülal istehsalını tənzimləməsində, mikroRNA-ların mühüm rol oynadığını aşkara çıxardı. Bu molekullar, hüceyrə daxilində genlərin işini tənzimləyərək, müəyyən proteinlərin sintezini azaltmağa kömək edir və bu proses xərçəng, qastroenteroloji və bəzi göz xəstəlikləri…

Davamını oxu »

Enrico Fermi

29 sentyabr 1901-ci ildə Romada anadan olub, 29 noyabr 1954-cü ildə vəfat edib Çikaqo, İtalyan fizik. 1938-ci il fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı.Atası polis rəisi Alberto Fermi. Əvvəlcə gimnaziyaya daxil oldu. A., atasının erkən riyaziyyat və fizika qabiliyyətlərini kəşf edən və dəstəkləyən dostlarından biri. Amidey olmalı idi.1918-ci ildə Pisa Universitetindən təqaüd aldı. Pisa universitetində 4 il işlədikdən sonra 1922-ci ildə…

Davamını oxu »

Nils Bor

Nils Henrik David Bohr (Tarix. Niels Henrik David Bohr, Danimarka: 7 oktyabr 1885, Kopenhagen, Danimarka — 18 noyabr 1962, Kopenhagen, Danimarka) — danimarkalı nəzəri fizik və ictimai xadim, kvant mexanikasının yaradıcılarından biri. Nüvə reaksiyalarına verdiyi töhfələrə görə 1922-ci ildə fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı. 1917-ci ildə Danimarka Kral Cəmiyyətinin üzvü və 1939-1962-ci illərdə Prezidenti..Nobel mükafatı. Dünyanın iyirmidən çox Akademiyası, o…

Davamını oxu »